شناخت برنج های سرلاشه و لاشه و نیم دانه و ریز دانه :
در مراحل فرآوری برنج در کارخانه شالیکوبی، برنج را یک یا دو مرتبه الک می کنند.در هنگام الک کردن دانه های برنج کوتاه قد ، نوک پریده و شکسته از دانه های سالم و قد بلند جدا می شوند. این دانه های جدا شده بر حسب اندازه به سرلاشه و لاشه و نیم دانه تقسیم بندی می شوند.لازم به ذکر است برنج های سرلاشه و لاشه و نیم دانه کاملا همان طعم و عطر برنجی را دارد که از آن به وجود آمده و حتی عطر آن به علت شکسته بودن از برنج سالم بیشتر است. برای مثال برنج سرلاشه یا لاشه یا نیم دانه هاشمی کاملا طعم و عطر برنج هاشمی سالم را دارد.
برنج سرلاشه چیست؟
برنج سر لاشه دانه های هستند که قد و اندازه آنها از دانه های سالم کوتاهتر و یا نوک پریده هستند و مقداری هم دانه شکسته دارد. در برنج سر لاشه تعداد دانه های سالم (ولی کوتاه قد یا نوک پریده) زیاد است و کمتر از 10% نیم دانه دارد.
برنج لاشه چیست؟
دانه هایی که از نظر اندازه تقریبا دو سوم دانه های سالم هستند به عنوان برنج لاشه شناخته می شوند. لازم به ذکر است که دانه های لاشه از دانه های نیم دانه بزرگتر هستند . در برنج لاشه ممکن است برنج سالم قد کوتاه و یا نیم دانه هم وجود داشته باشد. در برنج لاشه مقدار دانه هایی که از نظر اندازه دو سوم دانه سالم هستند بیشتر است و کمتر از 20% نیم دانه دارد.
مزایای برنج سرلاشه و لاشه :
- از برنج سالم ارزان تر هستند .
- می توان برای مصرف روزانه از آن استفاده کرد . البته برای پذیرایی و پخت مجلسی مناسب نیست.
- بخاطر شکستگی دانه های آن عطر بیشتری دارد.
- به علت دارا بودن دانه های شکسته به نسبت برنج های سالم هضم راحت تری دارند و برای اشخاصی که ناراحتی گوارشی دارند مناسب تر است.
برنج نیم دانه چیست؟
دانه هایی که کاملا شکسته و خرد هستند و از نظر اندازه از یک دوم دانه سالم کوچکترمی باشند را نیم دانه گویند. معمولا دانه برنج سالم در آن وجود ندارد. برنج نیم دانه بیشتر برای پخت آش و سوپ و شله زرد به کار می رود.
نکاتی که در خرید برنج نیم دانه باید دقت کنید:
1-برنج نیم دانه نباید تیره رنگ باشد. 2- نباید سنگ ریزه داشته باشد. 3- نباید دانه های زرد داشته باشد. 4- نباید بوی نم یا رطوبت بدهد.
برنج ریز دانه چیست؟
اندازه برنج ریز دانه حتی از نیم دانه هم کوچکتر است. دانه سالم اصلا ندارد و برای درست کردن آرد برنج از آن استفاده می کنند.
تفاوت این برنج ها
تفاوت برنج های سرلاشه و لاشه و نیم دانه , تنها در شکل ظاهری و مقدار دانه های شکسته و اندازه آنهاست.از نظر قیمت، برنج سرلاشه از برنج لاشه گرانتر و برنج لاشه از برنج نیم دانه گرانتر است و برنج ریز دانه ارزان ترین است. پخت برنج های سرلاشه و لاشه همانند سایر برنج هاست. آن را می توان هم به صورت آبکش و هم به صورت کته پخت. و اگر در هنگام پخت به میزان آب و مدت زمان پخت آشنایی داشته باشند پخت آنها هم خوب خواهد بود.برنج نیم دانه برای پخت روزانه چندان مناسب نیست . برنج ریز دانه هم فقط برای تبدیل به آرد برنج مناسب است.
در پایان هم ذکر می کنیم که شکستگی برنج می تواند دلایل مختلفی داشته باشد:
1- برداشت برنج دیر تر از زمان مناسب صورت گرفته.
3- حمل و نقل برنج مناسب نبوده است.
4- دانه های برنج در مرحله خشک کردن یا پوست کنی حرارت زیاد دیده اند و…